Drukuj Poleć znajomemu Tagi 10
pomniejsz czcionkę powiększ czcionkę

Znane postacie

Znane postacie związane z Radzyniem Podlaskim

Ignacy Potocki (1750 - 1809)
urodził się 28 lutego 1750 r. w Radzyniu, jako syn Marianny i Eustachego Potockich – będących właścicielami pałacu i dóbr radzyńskich. Rodzice wiązali z Ignacym wielkie nadzieje. Już jako małe dziecko, wyróżniał się na tle rówieśników inteligencją oraz wieloma zdolnościami. Początkowo jego wykształceniem zajmowała się matka. Przeznaczony do stanu duchownego, ukończył Collegium Nobilium w Warszawie, potem studiował w Rzymie. W 1772 r. poślubił Elżbietę Lubomirską. Ignacy Potocki szybko zrobił karierę polityczną, w okresie panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego był czołową postacią w polskim życiu publicznym. Do historii przeszedł m.in. jako jeden z twórców Konstytucji 3 Maja (wraz z Stanisławem Augustem Poniatowskim, Stanisławem Małachowskim oraz Hugo Kołłątajem), działacz Komisji Edukacji Narodowej, inicjator i przewodniczący Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, członek Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. W Radzyniu Podlaskim, na skwerze noszącym jego imię, od 1991 r. stoi pomnik Konstytucji 3 Maja. Istnieje przekaz, że nad jej tekstem pracowano m.in. w tutejszym pałacu. Ignacy Potocki zmarł 30 sierpnia 1809 r.

Karol Lipiński (1790 - 1861)
jeden z najwybitniejszych kompozytorów i wirtuozów skrzypiec. Lipiński przyszedł na świat w 1790 r. jako syn Feliksa Lipińskiego, kapelmistrza i nauczyciela muzyki w majątku Potockich w Radzyniu Podlaskim. Od dziecka przejawiał szczególne uzdolnienia muzyczne. W 1799 r. W 1814 r. wyjechał do Wiednia – po spotkaniu z Louisem Spohrem zdecydował o wyborze kariery skrzypka. Trzy lata później wyruszył w podróż do Włoch, w czasie której dwukrotnie koncertował wspólnie z Niccolo Paganinim. Późniejsze występy obu skrzypków w Warszawie (1829) wywołały głośną polemikę na łamach prasy dotyczącą kwestii, któremu z nich należy przyznać palmę pierwszeństwa. Do 1839 r. Lipiński koncertował w całej niemal Europie, odnosząc wielkie sukcesy. Przez następne 20 lat pełnił funkcję nadwornego kapelmistrza na dworze saskim oraz koncertmistrza drezdeńskiej orkiestry operowej. Zajął się również pracą pedagogiczną. Po przejściu na emeryturę osiadł w majątku Urłów (obecnie Ukraina), gdzie próbował realizować swoje marzenia o szkole muzycznej dla uzdolnionych dzieci chłopskich. Niestety, pod koniec 1861 roku nagle zmarł, na skutek ostrego ataku astmy. Karol Lipiński dysponował mistrzowskim warsztatem – jego kompozycje wymagają od wykonawcy dużej biegłości technicznej. Preferowaną przezeń formą były polonezy: napisał ich ponad trzydzieści. Tworzył ponadto koncerty skrzypcowe (w tym słynny II Koncert D-dur zwany „wojskowym”), utwory symfoniczne (Symfonie Es-dur, C-dur i B-dur), uwertury (Uwertura D-dur), kaprysy na skrzypce solo, ronda, wariacje i fantazje.

Józef Buchbinder (1839 - 1909)
urodził się 17 grudnia 1839 r. w Radzyniu Podlaskim w rodzinie żydowskiej. Wychowywał się u oo. bernardynów w Łukowie. W pewnym okresie swego życia znalazł się w Mordach, gdzie jego talent odkrył Michał Zembrzuski, współwłaściciel tamtejszego majątku. W 1856 roku rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, które kontynuował do 1861 roku. 9 stycznia 1857 r. Józef Buchbinder przyjął chrzest. Kształcił się dalej w Dreźnie i w Monachium. Pracował w Dusseldorfie i Paryżu. Przez 6 lat przebywał w Rzymie, gdzie w Akademii św. Łukasza zajmował się malowaniem obrazów ołtarzowych i kopiowaniem mistrzów okresu renesansu. W roku 1870 powrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie, gdzie malował głównie portrety i sceny rodzajowe. W tym czasie związany był z czasopismami "Tygodnik Ilustrowany" i "Kłosy", dla których wykonywał liczne ilustracje. Buchbinder był konserwatystą w sztuce, nie poddawał się nowym trendom artystycznym. Malował głownie obrazy o tematyce religijnej, nawiązujące w kompozycjach do wielkich mistrzów malarstwa renesansu, reprezentujące w Polsce kierunek nazarenizmu. Józef Buchbinder wykonywał zamówienia dla wielu kościołów w Warszawie, na Mazowszu, Kielecczyźnie oraz Lubelszczyźnie. Większość obrazów w radzyńskim kościele pw. Świętej Trójcy wyszło spod jego pędzla (1880-1909). Po wejściu do świątyni warto zwrócić uwagę na dwa potężne obrazy: "Objawienie się Chrystusa św. Małgorzacie Alacoque" i "Św. Izydora Oracza" przedstawionego w stroju noszonym przez miejscowych włościan na tle krajobrazu podlaskiego. W głównym ołtarzu znajdują się: "Święta Trójca" oraz "Adoracja Krzyża", która wystawiana jest w okresie Wielkiego Postu. W bocznych ołtarzach umieszczone są: „Św. Wincenty”, „Przemienienie na Górze”, Św. Antoni”, „Św. Mikołaj”, a także „Św. Franciszek Borgia” (ołtarz kaplicy Matki Boskiej Różańcowej) i portret ks. dziekana Franciszka Wasilewskiego. Józef Buchbinder nadzorował prace konserwatorskie w radzyńskim kościele (1895). Zmarł 14 maja 1909 roku w Warszawie.

Stanisław Małkowski (1889-1962)

Urodził się 22 sierpnia w Radzyniu Podlaskim. Wybitny geolog, petrograf, polski prekursor tezy o transformizmie skał. Pionier ochrony zabytków przyrody nieożywionej w Polsce. Twórca Muzeum Ziemi. W latach 1908-1914 studiował petrografię i geomorfologię na wydziale filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego pracę naukową przerwała I Wojna Światowa. Jako członek 5 pułku piechoty Legionów brał udział w walkach o Lwów. Z powodu problemów zdrowotnych, już rok po wybuchu wojny przeniósł się do Warszawy. Tam podjął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym. Prowadził liczne badania skał i wydm w różnych regionach kraju. W 1934 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym mineralogii i petrografii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.  Wraz z wybuchem II Wojny Światowej stracił stanowisko. Rok przed jej zakończeniem trafił do obozu koncentracyjnego. Po wojnie, w 1948 r. stworzył w Warszawie Muzeum Ziemi. W latach 1957–1962 był prezesem Polskiego Towarzystwa Miłośników Nauk o Ziemi.  Jego działalność naukową i wiele opiniotwórczych publikacji doceniono Złotym Krzyżem Zasługi (1946) i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1956). Na ulicy Puławskiej 19 w Warszawie znajduje się głaz narzutowy nazwany imieniem Stanisława Małkowskiego.    

Tadeusz Prejzner ps. Adam Sokulski (1925 - 2010)

urodził się w Radzyniu w 1925 r., kompozytor, pianista i aranżer, a także publicysta i pedagog. Studia pianistyczne u Zbigniewa Drzewieckiego rozpoczął w czasie okupacji. Kontynuował je po wojnie w Krakowie. Absolwent Wydziału Teorii i Kompozycji PWSM w Warszawie w klasie Kazimierza Sikorskiego. W czasie studiów grał na fortepianie w duecie z Marianem Radzikiem i w zespole Tysiąc Taktów Muzyki Jazzowej Zygmunta Karasińskiego. W 1950 r. utworzył przy krakowskim klubie Rotunda akademicki big-band jazzowy, w którym grali m.in.: Roman Dyląg, Jerzy Matuszkiewicz i Andrzej Trzaskowski. W latach 1954-57 był kierownikiem muzycznym i dyrygentem Zespołu Pieśni i Tańca Domu Kultury w Starachowicach. W 1957 r. przeniósł się na studia muzyczne do Warszawy. Współpracował ze studenckimi kabaretami klubu Stodoła. Komponował dla kabaretu Szpak, Dudek oraz dla STS. W latach 60. prowadził własny zespół muzyczny, z którym dokonał licznych nagrań archiwalnych dla PR oraz na LP Spacer brzegiem morza, wydany przez Muzę. Publikował artykuły i recenzje na łamach "Jazzu" i "Jazz Forum". W latach 1974-78 pracował w Redakcji Muzycznej PR. Do 1985 r. jako nauczyciel akademicki współpracował z WSPS i AWF. Jest kompozytorem utworów muzyki symfonicznej i kameralnej, m.in. I Symfonii na wielką orkiestrę symfoniczną, Scherza Kwartowego na małą orkiestrę, Czterech preludiów na zespół kameralny, Dwóch światów na dwa kwartety smyczkowe, Wariacji na kwartet smyczkowy, Ośmiu etiud kameralnych na kwintet dęty i kwartet smyczkowy, Trzech etiud na instrumenty dęte, Kwintetu na blachę, II Tria na róg, trąbkę i puzon, Cyklu pieśni na głos z fortepianem do tekstów Wandy Bacewicz; utworów instrumentalnych; ilustracji muzycznych dla teatru i filmu; piosenek m.in. dla Ali-Babek, Igi Cembrzyńskiej, Andrzeja Dąbrowskiego, Urszuli Dudziak, Fryderyki Elkany, Kaliny Jędrusik, Marii Koterbskiej, Hanny Rek, Andrzeja Rosiewicza i Ireny Santor oraz dla dzieci. Jest laureatem nagrody w konkursie ZKP w 1963 r. za Cztery preludia na zespół kameralny oraz I nagrody w kategorii piosenek estradowych i kabaretowych na KFPP Opole '65 za Światowe życie. Tadeusz Prejzner zmarł w 2010 r. Pośmiertnie wydane zostały jego wspomnienia „Muzyka była zawsze w nas” (wyd. „Pani Twardowska”), przy wsparciu finansowym Radzyńskiego Towarzystwa Muzycznego im. Karola Lipińskiego.

Włodzimierz Nahorny
wybitny saksofonista, pianista jazzowy i kompozytor. Urodził się 5 listopada 1941 r. w Radzyniu Podlaskim, którego to miasta jest honorowym obywatelem (od 2010 r.). Chociaż jego rodzice, przemieszczając się z Wołynia do centralnej Polski, zabawili tu niedługo – Radzyń w szczególny sposób wpłynął na całe twórcze życie wybitnego artysty. Wywodzący się z stąd Jan Sitkowski, późniejszy szwagier Nahornego, pasjonował się jazzem, grywał na fortepianie i był właścicielem ogromnej płytoteki. W 1964 r. ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Sopocie. Po pierwszych sukcesach w kraju (Jazz nad Odrą 1964, dwie pierwsze nagrody: indywidualna i zespołowa, oraz trzecia nagroda za kompozycję), przyszedł czas na międzynarodowe laury (Wiedeń – druga nagroda na Światowym Konkursie Jazzu Nowoczesnego (1966) oraz medal za pierwsze miejsce na Festiwalu Jazzowym (1967), wręczany przez samego Duka Ellingtona). W Warszawie, dokąd się przeniósł w 1965 r., nawiązał współpracę z największymi postaciami polskiego jazzu. Jednym z pierwszych, który wyciągnął do niego pomocną dłoń był radzynianin Tadeusz Prejzner (kompozytor). W 2009 r. ukazała się płyta „Kwiaty Polskie”, a rok później Włodzimierz Nahorny (NAHORNY SEKSTET) nagrał album „Chopin – Geniusz Loci”. Dzięki staraniom Radzyńskiego Towarzystwa Muzycznego w osobie Zygmunta Pietrzaka, do współpracy przy wydaniu ostatniej z płyt udało się pozyskać Spółdzielczą Mleczarnię „Spomlek”, która objęła mecenat nad przedsięwzięciem. W programie jubileuszowego koncertu Włodzimierza Nahornego, zorganizowanego w ramach radzyńskich XXVII Dni Karola Lipińskiego, czytamy: „Wśród polskich jazzmanów twórca najbardziej słowiański i romantyczny. Jego muzyka to poezja, refleksja. Przez krytyków nazywany jest „Chopinem jazzu”.

Stanisław Kostka Potocki  (1755 - 1821)

syn Eustachego i Marianny Kątskiej (właścicieli Radzynia), brat Ignacego Potockiego. Polski polityk, generał, poseł, członek Stronnictwa Patriotycznego na Sejmie Czteroletnim, działacz oświatowy, wolnomularz, prezes Rady Stanu i Rady Ministrów Księstwa Warszawskiego, prezes Senatu Królestwa Polskiego w latach 1818-1821, archeolog. Podczas obrad Sejmu Wielkiego zasłynął jako wyśmienity mówca. Stanisław Kostka obok Ignacego jest współautorem dzieła „O ustanowieniu i upadku Konstytucji Polskiej Trzeciego Maja”, autorem „Winkelmana polskiego oraz „Podróży do Ciemnogrodu”. Wychowanek pijarów (Collegium Nobilium), na krótko właściciel Radzynia. Z racji kolekcjonerskich pasji to on po sprzedaży majątku zajął się przechowywanymi tu zbiorami, księgozbiorem i rodzinnymi archiwami. Księgozbiór i cenne pamiątki niewątpliwie niejednokrotnie wspierały swą treścią współtwórców Konstytucji 3 Maja. Ur. w listopadzie 1755 r. w Lublinie – zm. 14 września 1821 w Wilanowie.

Jakub Fontana (1710-1773)
włoski architekt barokowy, nadworny architekt królów Polski W jego projektach widoczne są wpływy saskiego baroku i francuskiego rokoka i wczesnego klasycyzmu. Studiował w Rzymie i Francji (Paryżu). Po powrocie do Polski, pod opieką ojca Józefa, rozwinął swoje zdolności architektoniczne. Wraz z nim zaprojektował i wybudował wieże kościoła oo. pijarów w Łowiczu. Punktem zwrotnym w jego życiu było zaprojektowanie i przebudowa pałacu Branickich w Białymstoku. W 1749 roku na zlecenie Eustachego Potockiego rozpoczął przebudowę pałacu w Radzyniu Podlaskim. W ciągu następnych 10 lat barokowy fortyfikowany pałac Szczuki przekomponował na otwarte, rozległe późnobarokowe założenie pałacowo-parkowe, będące przykładem wspaniałej rezydencji magnackiej z połowy XVIII wieku. W Radzyniu współpracował m.in. z rzeźbiarzem Janem Chryzostomem Redlerem oraz malarzem i dekoratorem wnętrz Janem Bogumiłem Plerschem.

Ks. Stanisław Kamiński (1919 - 1986)
filozof i metodolog, zajmował się m.in. historią logiki, logiką formalną, filozofią nauki, metodologią filozofii klasycznej. Ur. 24 października 1919 w Radzyniu Podlaskim. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1946 r. W latach 1947-1954 był wikariuszem w parafii pw. Św. Trójcy w swoim rodzinnym mieście. W tym samym czasie podjął studia filozoficzne na KUL-u, z którą to uczelnią związał się na całe życie (doktor 1949, docent 1958, profesor nadzwyczajny 1965, profesor zwyczajny 1970). Był współtwórcą lubelskiej szkoły filozofii klasycznej, jego bibliografia liczy ok. 335 pozycji. Stanisław Jarmuł wspominał, że ks. Kamiński „do końca życia utrzymywał ścisłe kontakty z Radzyniem i jego kościołem parafialnym. On właśnie, światowej rangi i sławy uczony – filozof, z żarliwością wiejskiego proboszcza celebrował kolejne rezurekcje i pasterki w kościele Św. Trójcy w Radzyniu, brał udział w prymicjach młodych kapłanów pochodzących z tej parafii”. Ks. Stanisław Kamiński zmarł w nocy z 20 na 21 marca 1986 r. we Fryburgu, dokąd wyjechał na leczenie. Podczas mszy świętej, jaką na wieść o jego śmierci odprawiono w kościele akademickim KUL, ks. prof. Marian Kurdziałek powiedział: „Ks. Kamiński wygłosił swoje ostatnie kazanie 2 XII 1985 roku na cmentarzu w swojej rodzinnej parafii w Radzyniu Podlaskim. Stanął wówczas pośród mogił swoich rodziców, swojego brata – harcerza Rzeczypospolitej, rozstrzelanego przez Niemców w podradzyńskim lesie. (…) Jego życie ratowali we Fryburgu przedstawiciele tego samego narodu, którego inni przedstawiciele pozbawili życia jego ukochanego brata”. Ks. Kamiński został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.

Stanisław Małkowski (1889 - 1962)
wybitny geolog, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, zasłużony inspirator ochrony zabytków przyrody nieożywionej. Przyszedł na świat w 1889 r. w Radzyniu Podlaskim w rodzinie ziemiańskiej. Ukończył studia w Krakowie. W 1918 r. zaciągnął się do Legionów Polskich. Po wojnie pracował w Państwowym Instytucie Geologicznym. W 1932 r. założył Towarzystwo Muzeum Ziemi, którego głównym zadaniem była popularyzacja wiedzy z dziedziny geologii. Dwa lata później uzyskał nominację profesorską na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W sierpniu 1944 r. został aresztowany przez Gestapo i trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen pod Berlinem, gdzie przebywał aż do wyzwolenia. W latach 1946-48 zajął się organizacją Muzeum Ziemi, którego był pierwszym dyrektorem. Opublikował ponad 150 prac naukowych o zróżnicowanej tematyce. Zmarł w 1962 r. w Warszawie, został pochowany na cmentarzu powązkowskim.

Eugeniusz Markowski (1912-2007)
wybitny malarz, rysownik, scenograf, pedagog, dziennikarz i dyplomata. W 1930 r. zdawał maturę w radzyńskim Gimnazjum Sejmikowym. Przed wojną student, a od 1970 r. profesor malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Ekspozycja jego prac w 1996 r. zainaugurowała działalność Galerii „Oranżeria” w Radzyniu Podlaskim.

Mieczysław Stagrowski (1909-1986)
pochodził z Wielączy koło Zamościa. Już jako uczeń gimnazjum działał w harcerstwie, interesował się turystyką i krajoznawstwem. W 1934 r. uzyskał dyplom magistra filozofii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Po wybuchu wojny został aresztowany przez Niemców i na kilka miesięcy osadzony na Zamku Lubelskim. W obawie przed represjami (wraz z żoną uczył na tajnych kompletach na Zamojszczyźnie) schronił się w Radzyniu Podlaskim. Nie zaprzestał działalności konspiracyjnej. Po wyzwoleniu podjął pracę w prywatnym gimnazjum mechanicznym jako nauczyciel łaciny, kierownik dydaktyczny szkoły, a następnie dyrektor. Nauczał też w wieczorowym liceum dla dorosłych. Zaangażował się w reaktywację harcerstwa według przedwojennych wzorów. W 1946 r. współorganizował ekshumację harcerzy pomordowanych w lesie k Sitej. Wobec likwidacji harcerstwa przez ówczesne władze (1950) Mieczysław Stagrowski poświęcił się pracy dydaktyczno-wychowawczej w liceum ogólnokształcącym. W roku szkolnym 1957/58, po odrodzeniu się Związku Harcerstwa Polskiego, założył tu drużynę harcerską. Na pierwszym obozie (Kąkolewnica 1959) narodziła się idea gromadzenia relacji dotyczących przeszłości, zaczęły powstawać zbiory etnograficzne – zaczątek muzeum. W 1960 r. przy liceum powstał Szczep Harcerski „Węzeł”. Na jego bazie po przejściu na emeryturę Mieczysław Stagrowski zorganizował oddział PTTK w Radzyniu Podlaskim (wiceprezes przez kilka kadencji), był także prezesem Klubu Seniora działającego przy PTTK. Gromadził dokumenty dotyczące przeszłości. Zaowocowało to m.in. odsłonięciem tablicy upamiętniającej lokację miasta przez Grota z Ostrowa. W 1983 r. Mieczysław Stagrowski wydał ilustrowany informator turystyczno-krajoznawczy „Radzyń Podlaski i okolice”. Za swą działalność otrzymał wiele odznaczeń, w tym Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w wieku 77 lat, został pochowany na radzyńskim cmentarzu parafialnym.

 

Znane postacie związane z powiatem radzyńskim

Marianna Bocian (1942-2003)
wybitna poetka pochodząca z Bełcząca, przez większą część życia związana z Wrocławiem. Przywiązanie do ziemi przebija w całej jej twórczości. Zadebiutowała tomem wierszy Poszukiwacze przyczyny (1968) pod pseudonimem Jan Bełczęcki. Inne dzieła poetyckie Marianny Bocian to: Wieża Babel pospolita, Narastanie, Proste nieskończone, Ograniczone z nieograniczonego, Spojrzenie, Gnoma, Bliskie i konieczne, czy wydana pośmiertnie Ciągła odsłona. Poetka pisała też utwory prozatorskie, jak np. opowieść Odejście Kaina czy powieść dla młodzieży Przebudzeni do życia. Aby popularyzować jej twórczość, Czemiernickie Towarzystwo Regionalne rokrocznie organizuje konferencje oraz konkursy recytatorskie dla dzieci i młodzieży.

Ignacy Chrzanowski (1866 - 1944)
urodził się w Stoku (gm. Ulan-Majorat) w rodzinie ziemiańskiej (1866), a zmarł w obozie w Sachsenhausen (1940). Dalekie pokrewieństwo łączyło go z Joachimem Lelewelem i Henrykiem Sienkiewiczem. Był wybitnym znawcą literatury polskiej, wieloletnim profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorem pomnikowego dzieła pt. Historia literatury niepodległej Polski (1906). Został aresztowany przez hitlerowców 6 XI 1939 r. wraz z grupą pracowników naukowych UJ – był przetrzymywany w więzieniach w Krakowie i Wrocławiu, a następnie w obozie koncentracyjnym w Oranienburgu i Sachsenhausen. Zm. 19 stycznia 1940 w Sachsenhausen. Syn Ignacego Chrzanowskiego, Bogdan, zginął w Katyniu.

Aleksander Chudek (1914 - 1944)
urodził się w 1914 r. w Stoczku (gm. Czemierniki). Pilot RAF, Dywizjonu 303 i 315, as Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Poległ w 1944 r. zestrzelony w Le Plessis Grimoult (Normandia). Jego osobę upamiętnia pomnik odsłonięty przy klasztorze oo. franciszkanów w Stoczku. Głaz stanął ok. 300 m od domu, w którym urodził się Aleksander Chudek i pochodzi z pola, na którym gospodarowała jego rodzina. Symboliczny grób lotnika i jego zaginionego we wrześniu 1939 r. brata Stanisława znajduje się na cmentarzu parafialnym w Czemiernikach.

Seweryn Franciszek książę Świętopełk-Czetwertyński (1873-1945)
polski polityk narodowy okresu II Rzeczypospolitej, wicemarszałek Sejmu, ziemianin, działacz gospodarczy i społeczny. W latach 1939-1941 mieszkał w swoim majątku Suchowola, gdzie został aresztowany przez Niemców. Więziony na zamku lubelskim, w Auschwitz-Birkenau i Buchenwaldzie. Wraz ze swoją żoną Zofią z Przeździeckich, fundator kościoła parafialnego w Suchowoli (konsekracja 1929 r.).

Wacław Tuwalski (zm. 1995)
nauczyciel i społecznik. Patronuje on Towarzystwu Regionalnemu w Woli Osowińskiej oraz organizowanemu przez nie Międzywojewódzkiemu Konkursowi Recytatorskiemu Poezji i Prozy Ludowej.

Leon Kot (1837 - 1864)
bohater powstania styczniowego. Źródła podają, że ten 27-letni dowódca oddziału pochodził z Kąkolewnicy. Zimą 1863-1864 wraz ze swymi ludźmi walczył z Rosjanami. Schwytano go 7 III 1864 r. w potyczce pod Lipnikami i postawiono przed siedleckim sądem. Ciekawe, że pomimo aresztowania dowódcy, oddział nadal prowadził ożywioną działalność bojową (Drelów, Kąkolewnica, Siemień). Oskarżony o to, że był w „bandzie” Karola Krysińskiego i sam dowodził „bandą” 18-tu konnych – został skazany na śmierć przez powieszenie. Egzekucja odbyła się 2 VIII 1864 r. w rodzinnej Kąkolewnicy, w obecności dużego zgromadzenia miejscowej ludności.

płk pil. Zdzisław Krasnodębski (1904─1980)
organizator i pierwszy dowódca 303 Dywizjonu Warszawskiego im. Tadeusza Kościuszki, urodzony w Woli Osowińskiej (gmina Borki). Jego ojciec był zarządcą majątku Aleksandra Kazimierza Makowskiego. Krasnodębski brał udział w bitwie o Anglię, w 1940 r. został zestrzelony, cudem uniknął śmierci. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Zmarł na emigracji, w Toronto, nie doczekawszy wolnej Polski. Jego imię nosi szkoła podstawowa w rodzinnej miejscowości. W Woli Osowińskiej obchodzony jest również Dzień Pamięci 303. Dywizjonu Warszawskiego im. Tadeusza Kościuszki.

Stefan Lisowski (1906-1940)
był przed wojną nauczycielem gimnastyki w Szkole Podstawowej w Czemiernikach (1928-1935), w której założył i prowadził I Drużynę Harcerską im. Karola Chodkiewicza. Był żonaty z Krystyną - córką Władysława Lizisa (kierownika szkoły w Czemiernikach). W 1939 r. Stefan Lisowski powołał w Radzyniu tajne zastępy harcerskie powiązane ze Związkiem Walki Zbrojnej. Zginął 5 VII 1940 r., zamordowany przez hitlerowców w lesie koło Sitna (por. las koło Sitna). Jego imię nosi Publiczne Gimnazjum w Czemiernikach.

prof. Feliks Skubiszewski (1895-1981)
urodzony w Czemiernikach. Założyciel i wieloletni kierownik II Kliniki Chirurgicznej. Pierwszy rektor Akademii Medycznej w Lublinie. Nauczyciel i wychowawca kilku pokoleń chirurgów. Jego imię nosi szpital w Radzyniu Podlaskim.

Stanisław Samuel Szemiot (1657 - 1684)
wywodził się z litewskiej rodziny szlacheckiej h. Łabędź, a po ślubie z Zofią Klarą Kierdejówną (1676) osiadł w majątku posagowym żony w Przegalinach Dużych. Zajął się tu pracą na roli oraz twórczością literacką. Zmarł pod koniec maja 1684 r., niedługo po śmierci trójki swoich dzieci. Jego Diariusz peregrynacyi na różne miejsca święte szczęśliwie odprawionej anno 1680 (odkryty w latach trzydziestych XX w.) jest zapisem niezwykłej wyprawy krajoznawczej, a właściwie pielgrzymki po sanktuariach Korony, trwającej od 29 VIII do 30 IX 1680 r. W dzienniku Szemiota odnajdziemy relacje poświęcone sprawom religijnym (wygląd i stan kościołów, nabożeństwa, liczba duchownych), jak też świeckim (wartość materialna przedmiotów kultu, stan obronności miast). Jako ciekawostkę podajmy, że to właśnie w Diariuszu… pojawia się pierwsza znana w piśmiennictwie polskim informacja o Tatrach. Na trasie pielgrzymki znalazły się takie miejscowości z terenu powiatu, jak: Radzyń, Ulan, Czemierniki i Wohyń. W Radzyniu opisywanym jako „pana Mniszka majętność, […] zamek piękny był w murze quondam [kiedyś], teraz upadły, albo raczej opuszczony”. Na uwagę zasługiwał też „kościół nieszpetny murowany i obmurowany, w którym cudowny obraz Najświętszej Panny i świętego Antoniego”. Dzisiejszy kościół ulański jeszcze nie istniał (XVIII w.), ale uwagę kronikarza przykuł „obraz piękny Najświętszej Panny”. W drodze powrotnej pielgrzymi zatrzymali się w Czemiernikach. Zachwycali się tamtejszą świątynią, „plebaniją murowaną na dwie piątra” oraz pięknym zamkiem, w którym „dział jest dwanaście, hakownic dużych siedemdziesiąt i muszkietów dostatek”. Ostatnią stacją wyprawy był Wohyń, „gdzie obraz Najświętszej Panny piękny, sukienka szczerosrebrna”. 

prof. dr hab. Albin Koprukowniak (1929-2015)
urodzony 15 listopada 1929 r. w Wólce Zdunkówce. Od 1953 r. roku zawodowo związany z Wydziałem Humanistycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, aż do przejścia na emeryturę. Stopień naukowy doktora nauk humanistycznych uzyskał w 1964 r., doktora habilitowanego w 1978 r., a w 1991 roku tytuł profesora. Profesor Albin Koprukowniak pełnił wiele ważnych funkcji w uczelni: prorektora (1972-1978), dyrektora Międzyuczelnianego Instytutu Nauk Politycznych oraz kierownika Zakładu Historii Nowożytnej UMCS.
W okresie swojej pracy zawodowej był kilkakrotnie nagradzany, m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Odznaką  „Zasłużony dla Lubelszczyzny”.

Aleksander Oleszczuk (1900 – 1983) – „Podlaski Kolberg”
Urodził się w 1900 r. we wsi Kolembrody , gmina Komarówka Podlaska.  Żołnierz wojny obronnej z bolszewikami w 1920 r. Ukończył  Seminarium Nauczycielskim w Leśnej Podlaskiej -specjalność muzyczna. Pracował jako nauczyciel przedmiotów artystycznych w szkołach w Miłkowie i Wohyniu a po II wojnie w szkołach średnich na Wybrzeżu. Kierował amatorskimi zespołami artystycznymi.  Zainteresowany folklorem spisywał pieśni podlaskie. Swoje zainteresowania etnograficzne i muzyczne pogłębiał w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie i w Krzemieńcu, a po wojnie w Wyższej Szkole Muzycznej w Sopocie. Badacz kultury ludowej. Autor wielu książek i artykułów m.in. Zboże i chleb w zwyczajach ludowych na Podlasiu, Ludowe obrzędy weselne na Podlasiu (1951), Pieśni ludowe Podlasia (1965). Oprócz prac opublikowanych Oleszczuk pozostawił gotową do druku cenną monografię „Podlaski doroczny cykl widowiskowy” oraz kilka zbiorów pieśni adaptowanych dla potrzeb ruchu amatorskiego, któremu służył całe życie. W 1976 r. otrzymał nagrodę Oskara Kolberga w kategorii: Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej.

 

 

Dodaj opinię Dodaj opinię
Deklaracja dostępności   |   Aktualności   |   Kontakt-KULTURA   |   Publikacje   |   Sery z Radzynia Podlaskiego   |   Do pobrania   |   Nota prawna   |   Regulamin
facebook